Leven? Of theater?

Een graphic novel avant la lettre, een tijdloos meesterwerk, nu voor het eerst in zijn geheel gepubliceerd in een unieke uitgave. De herontdekking van een ongeëvenaard talent in de traditie van Chagall, Bannard en Picasso, de komende jaren tentoongesteld in Duitsland, Frankrijk, Nederland en Amerika. Leven en werk van Charlotte Salomon inspireerden niet alleen tot een roman, maar ook tot een speelfilm, een documentaire, een opera en een ballet. 'Leven? Of theater? is een van de schitterendste autobiografische werken die de kunstgeschiedenis kent.' - NRC Handelsblad Charlotte Salomon (Berlijn, 1917 - Auschwitz, 1943) was enig kind van de chirurg Albert Salomon en Franze Grunwald. Ze groeide op in een geassimileerd joods gezin. In 1935 werd ze op de kunstacademie toegelaten. Toen de Jodenvervolging in Duitsland na de Kristallnacht verhevigde, ging Charlotte naar haar grootouders in Zuid-Frankrijk. Na het begin van de oorlog werden zij en haar grootvader in het kamp Gurs in de Pyreneeën geïnterneerd. In juli mochten ze, vanwege de hoge leeftijd van haar grootvader, terugkeren naar Nice, waar een arts haar adviseerde weer aan haar artistieke werk te beginnen om de ervaringen van de laatste jaren te verwerken. In brieven aan haar ouders schreef Charlotte dat ze was begonnen met een omvangrijke cyclus gouaches. Zo ontstond de meer dan 1300 autobiografische illustraties tellende reeks die ze Leven? Of theater? noemde. In 1942 rondde ze dit omvangrijke kunstwerk af. Met een nawoord van Nina Weijers 'Dit is mijn hele leven,' zei Charlotte Salomon toen ze dokter Moridis in Villefranche-sur-mer de enorme koffer overhandigde om haar werk veilig te stellen. In de koffer zat haar levenswerk Leven? Of theater?, het resultaat van haar maandenlange rusteloze werken, teruggetrokken in haar kleine pensionkamer. Salomon deed een beroep op alles wat ze in zich had: haar perfecte visuele geheugen, haar inzicht in de karakters van haar familie en vrienden, haar opleiding aan de Berlijnse kunstacademie, en vooral de inspiratie van haar korte, hevige liefde voor de zangleraar van haar stiefmoeder. Hij leerde Charlotte dat alleen diegenen die de diepste ellende meemaken, in staat zijn om van hun bestaan iets verhevens te maken, om 'theater' te scheppen. Zo creëerde Salomon haar unieke levenswerk, een volledig opzichzelfstaand kunstwerk dat beeld, tekst en muziek integreert. Een roman die bestaat uit 781 gouaches en honderden tekeningen, een mix van schilderijen, teksten en muzikale aantekeningen die het verhaal vertelt van een familie tussen de Eerste Wereldoorlog en 1940. In verschillende gouaches zijn de invloeden van George Grosz of van Modigliani te herkennen, terwijl andere gouaches voorproefjes zijn van de hedendaagse graphic novel. Het verhaal zindert van schoonheid en precisie, is een kleurrijk portret van de twintigste eeuw. Leven? Of theater? openbaart zich aan de lezer als beeldroman van de hoogste klasse, en is tegelijkertijd een reflectie op de veelzijdigheid van ons bestaan, op hartstocht en passie. Een aangrijpend verhaal over een jonge vrouw en haar bedreigde leven. Leven? Of theater? is een kunstwerk dat uniek is in zijn soort.