Ontwerpen en produceren voor waardebehoud in een circulaire economie

Met elk van onze individuele acties, hoe klein ook, veranderen wij mensen de samenstelling van het aardoppervlak en de atmosfeer. Zolang het ecosysteem van onze Aarde de effecten hiervan kon verwerken en een dynamisch evenwicht kon bewaren rond een evenwichtstoestand die wij mensen als prettig ervaren, was dat geen probleem. Echter, met onze massale collectieve industriële activiteiten belasten wij sinds de eerste Industriële Revolutie onze Aarde op een manier die momenteel het corrigerend vermogen van haar ecosysteem te boven lijkt te gaan. Doorgaan op dezelfde voet is daarom geen optie meer en dringende verandering is geboden. Onze huidige manier van omgaan met schaarse natuurlijke hulpbronnen heeft niet alleen negatieve gevolgen voor onze gezondheid, de biodiversiteit en ons klimaat. Uiteindelijk vormt het ook een bedreiging voor onze economische en maatschappelijke orde. Denk hierbij aan de economische effecten van een tekort aan goedkope grondstoffen en energie en de maatschappelijke effecten van grote aantallen klimaatvluchtelingen die zich over de wereld zullen verplaatsen, op zoek naar betere leefomstandigheden. Het concept van een ‘circulaire economie’, een economisch systeem te visualiseren als een serie van lussen waarin afgedankte producten en de daarin opgesloten grondstoffen keer op keer teruggevoerd worden in het economische proces, biedt ons een mogelijkheid om die negatieve effecten te reduceren. Misschien niet tot nul, maar dan in ieder geval tot een voldoende laag niveau en zonder dramatische achteruitgang in welzijn en welvaart. Een niveau dat ons meer tijd geeft om te komen tot een situatie waarin onze economische activiteiten zoveel mogelijk in lijn zijn met de capaciteit van het ecosysteem van onze Aarde. Deze openbare les gaat in op de problemen die wij met onze huidig consumptiemaatschappij hebben gecreëerd, en onderstreept daarmee waarom verandering noodzakelijk is. In het vervolg laat deze openbare les, geïllustreerd met voorbeelden, zien op welke manier het concept van een ‘circulaire manier’ concrete aanknopingspunten en oplossingen biedt voor de maakindustrie om slimmer, efficiënter en bewuster om te gaan met grondstoffen en energie. Tenslotte zet deze openbare les uiteen hoe het lectoraat Circular Design & Manufacturing Hogeschool Rotterdam door middel van onderzoek en doorwerking van dit onderzoek in het onderwijs in de komende jaren bij gaat dragen aan het versnellen van de transitie naar een circulaire economie binnen de Nederlandse maakindustrie. Marcel den Hollander is als lector Circular Design & Manufacturing verbonden aan het kenniscentrum Duurzame Havenstad van Hogeschool Rotterdam. Het lectoraat onderzoekt de mogelijkheden voor het versnellen van de transitie naar een circulaire economie in de Nederlandse maakindustrie, en de Rotterdamse regio in het bijzonder.